گزارش، اقتصاد ترکیه، از خطرات یک قروشی تا باد مصنوعی

به گزارش نوای پرنده پارسی، منتقدین، مدیریت غلط دولت را اصلی ترین دلیل کاهش ارزش لیره ترکیه می دانند اما رئیس جمهور معتقد است که اقتصاد ترکیه با بادهای مصنوعی به لرزه درنمی آید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، این روزها تب و تاب افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش واحد پول ملی ترکیه به یک نگرانی عمومی دامن زده و علاوه بر تاثیر بر بازار کالا و خدمات، موجب نگرانی بخش وسیعی از خانواده های این کشور شده است.

با آن که دولت اردوغان در دو سال گذشته کوشش کرد که به هیچ وجه اجازه ندهد نرخ دلار از 6 و نیم لیره بالاتر برود، اما فرمول هایی همچون تزریق دلار ارزان دولتی هم نتیجه نداد و حالا هر 1 دلار آمریکا به رقمی نزدیک به 7 و نیم لیره ترکیه رسیده که رکورد عجیبی در تاریخ اقتصاد ترکیه است.

دست خارجی در کار است؟

منتقدین، مدیریت غلط دولت را اصلی ترین دلیل کاهش ارزش لیره ترکیه می دانند اما رئیس جمهور معتقد است که اقتصاد ترکیه با بادهای مصنوعی به لرزه در نمی آید.

منظور اردوغان از این عبارت، طرح تئوری توطئه و دست داشتن قدرت های خارجی برای تاثیر گذاشتن بر قیمت لیره است. او بر این باور است که سیاست های ترکیه در داخل و خارج، بر مبای منافع ملی پیش می رود و دشمنانی که این تحرک ترکیه را برنمی تابند به دنبال دستکاری نرخ بهره بانکی و ارزش دلار هستند.

قروش قروش جمع گردد وانگهی...

قروش در اقتصاد ترکیه، یک واحد پول خورد کم ارزش همچون سنت است. هر لیره، عبارت از 100 قروش است و با احتساب این که مثلاً 1 بطری آب معدنی کوچک 2 لیره قیمت دارد، نباید افزایش آن به 2 لیره و 10 قروش، چندان به چشم بیاید.

اما در احتساب افزایش نرخ دلار، همین یک قروش ها نیز، نقش بسیار حیاتی و مهمی دارند. چگونه؟

بگذارید شرح دهیم: با توجه به این که دولت و بخش خصوصی ترکیه مجموعاً رقمی نزدیک به 155 میلیارد دلار به کشورهای خارجی بدهکارند و اصل پول به دلار قرض گرفته شده، حتی افزایش ناچیز تک قروشی هم، به شدت به ضرر بانک های دولتی و خصوصی و شرکت های اقتصادی عظیم ترکیه است.

بر اساس گزارش اقتصاد روزنامه جمهوریت ترکیه، همین که 1 دلار آمریکا در ترکیه، تنها 1 قروش ناچیز گران تر گردد، مبلغ کلانی در حد 4.3 میلیارد لیره، به مجموع بدهی خارجی ترکیه، افزوده خواهد شد.

کنایه اردوغان به علی باباجان و صندوق بین المللی پول

علی باباجان برای حزب عدالت و توسعه، یک مغز اقتصادی مهم و یک دیپلمات بیش فعال بود.

زمانی که باباجان جان، عهده دار خزانه و دارایی و اقتصاد کشور بود، ترکیه شرایط خوبی را سپری می کرد. بعدها، مهمت شمشک نیز وال استریت ژورنال آمریکا را با درآمد چند صد هزار دلاری رها کرد و به ترکیه بازگشت و همان پست را در اختیار گرفت.

او نیز مانند باباجان و نهاد زیبکچی، عملکرد خوبی داشت و همه آنان در نقطه مشترکی به هم می رسیدند که باعث می شد، بعضی ها آنان را وزرای خسیس و دست خشکی بخوانند که برای قروش به قروش هزینه های دولت، دلیل و سند می خواستند و اهل ریخت و پاش و اختصاص بودجه های بی حساب و کتاب نبودند.

باباجان که حالا از قطار حزب عدالت و توسعه پیاده شده و در مخالفت با تیم اردوغان، حزبی به نام جهش و دموکراسی تاسیس نموده، بارها علیه برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان و وزیر اقتصاد کنونی ترکیه انتقاد نموده و همیشه بر این موضوع تاکید می نماید که می تواند با یاری اکیپ اقتصادی حزب خود، در عرض 3 ماه، کاری کند که اقتصاد ترکیه وارد یک فازی عادی و بدون مشکل گردد.

اما دیروز اردوغان در سخنان خود به او کنایه زده و گفت: همان فردی که زمانی وزیر اقتصاد ما بود، نزد من آمد و گفت: جناب نخست وزیر، صندوق بین المللی پول از ما وام 5 میلیارد دلاری می خواهد. بدهیم یا نه؟ من هم گفتم: چه اشکالی دارد. وام بدهید. کسی که امروز از ما وام بگیرد، فردا دستور هم خواهد شنید. حالا این آقا به ما درس اقتصاد می دهد.

علی باباجان هم خیلی سریع در فضای مجازی به اردوغان پاسخ داد و گفت:بله. حق با جناب رئیس جمهور است. زمانی که من وزیر اقتصاد بودم، آخرین قسط وام های کشور را پرداخت کردم و برای نخستین بار پس از 19 سال، ترکیه به شرایطی رسید که نه تنها به صندوق بین المللی پول بدهکار نبود بلکه می توانست به این صندوق، وام بدهد. اما حالا متاسفانه مدیریت کشور در دست کسانی است که ناچار شده اند اوراق مشارکت چاپ نمایند و دستشان را به سوی مردم دراز نمایند.

شاید مهم ترین بُعد از کل کل سیاسی - اقتصادی اردوغان و باباجان از دید وزیر اسبق اقتصاد ترکیه، این باشد که او به زعم خود با آوردن یک فاکت و استناد تاریخی، اثبات نموده داماد اردوغان برای مدیریت شرایط بحرانی کشور، به اندازه کافی دانش و توانایی ندارد. اما اگر از منظر سیاسی به این تابلو بنگریم، این جمله از حرف های اردوغان نیز بسیار مهم است: جناب نخست وزیر، صندوق بین المللی پول از ما وام 5 میلیارد دلاری می خواهد. بدهیم یا نه؟ من هم گفتم: چه اشکالی دارد. وام بدهید. کسی که امروز از ما وام بگیرد، فردا دستور هم خواهد شنید.

عکس حرف و برداشت اردوغان نیز صادق است. به این معنی که او همیشه ترس و هراس آن را دارد که اگر ناچار گردد از صندوق بین المللی پول، وامی دریافت کند، باید در حوزه های سیاسی و حقوقی، زیر بار بعضی توصیه های آمریکایی - اروپایی برود.

شاید به همین خاطر است که بعضی از کارشناسان و تحلیل گران اقتصادی اروپایی نیز دست به قلم شده و به ترکیه توصیه نموده اند که برای رهایی از مسائل ارزی و تامین اقتصادی، یک بار دیگر سراغ صندوق بین المللی پول برود.

مجله اقتصادی Focus آلمان در یک مطلب تحلیلی، توصیه های تاتا گوهس از سران بانک Commerzbank را منتشر نموده که خطاب به ترکیه گفته است:بهترین کار برای رهایی از شرایط سخت کنونی، ارائه گزارش ویژه و درخواست وام از صندوق بین المللی پول است.

دو دست انداز مهم در جهت خروج

در سرانجام باید گفت، این نخستین بار نیست که اقتصاد ترکیه به خاطر موضوع دلار و مسائل ساختاری، در معرض خطر قرار گرفته و نه تنها بازار و فعالان اقتصادی، بلکه مردم عادی نیز بارها شاهد چنین مسائلی بوده اند.

ترکیه نشان داده که توانایی آن را دارد که از چنین بحران هایی خارج گردد. اما شاید این بار، آن چه شرایط را برای دولت اردوغان تا حدودی سخت نموده، دو عامل بسیار مهم است: نخست، پیامدهای اقتصادی سخت ناشی از شیوع کرونا با هزینه هایی سنگین و با تعطیلی تجارت و توریسم. دوم، به وجود آمدن یک خط قرمز سیاسی و تابوی عظیم به نام پرهیز از مراجعه به صدوق بین المللی پول.